ອຸທົກທໍລະນີວິທະຍາ Hydrogeology

ອຸທົກທໍລະນີວິທະຍາ Hydrogeology  ແມ່ນເປັນຂະແໜງວິຊາຂອງສາຂາວິຊາທໍລະນີວິທະຍາ ທີ່ ສຶກສາ ກ່ຽວກັບ ນໍ້າໃຕ້ດິນ ໂດຍມີການສັງລວມເອົາເລື້ອງກ່ຽວກັບ ຄວາມດຸ່ນດ່ຽວຂອງນໍ້າໃຕ້ດິນ, ການເກັບກັກນໍ້າ, ການໄຫຼ ແລະ ການພົວພັນຂອງການສຳຫຼວດ, ການຂຸດເຈາະ ແລະ ການກໍ່ສ້າງບໍ່ນໍ້າບາດານ. ການທົດສອບຄຸນສົມບັດຂອງຊັ້ນນໍ້າ ການທົດສອບຄຸນນະພາບນໍ້າ ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການຈຳລອງແບບນໍ້າໃຕ້ດິນ.

ນໍ້າ ຄືຊີວິດຂອງມະນຸດ ແລະ ສິ່ງທີ່ມີຊີວິດ ຊຶ່ງລ້ວນຕ້ອງການນຳໃຊ້ນໍ້າໃນການດຳລົງຊີວິດ ນັບແຕ່ເກີດ-ຈະເລີນເຕີບໂຕ ແລະ ຕາຍ. ນໍ້າຈື່ງເປັນປັດໃຈພື້ນຖານ ຂອງການລົງຊີວິດ ທີ່ບໍສາມາດຂາດໄດ້ ສະນັ້ນ ຈຶ່ງສັງເກດໄດ້ວ່າ ປະຊາຊົນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຈະຕັ້ງເຮືອນຢູ່ອາໄສໃກ້ກັບແມ່ນໍ້າ. ຕົກມາຮອດປະຈຸບັນ, ເນື່ອງຈາກການພັດທະນາເສດຖະກິດ ແລະ ການເພີ້ມຂຶ້ນຂອງປະຊາກອນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ ມີຄວາຕ້ອງການນຳໃຊ້ນໍ້າຫຼາຍຂຶ້ນ ແລະ ການນຳໃຊ້ນໍາກໍໄດ້ສ້າງມົນລະພິດທາງນໍ້າຫຼາຍຂຶ້ນ ຊຶ່ງສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ ຊີວິດຢູ່ໄດ້ເພາະນໍ້າ ເມື່ອຂາດນໍ້າຈືດທີ່ສະອາດ ຊີວິດກໍຢູ່ບໍ່ໄດ້. 

ນໍ້າ ແມ່ນໄດ້ຈຳແນກອອກ ເປັນ 3 ສະພາວະເຊັ່ນ: 1. ນໍ້າກ້ອນ (Ice); 2.​ນໍ້າ (Water); 3. ອາຍນໍ້ຳ (Steam). ນອກຈາກນີ້, ແຫຼ່ງນໍ້າ ແມ່ນປະກອບມີ 1. ນໍ້າໃນບັນຍາກາດ (atmospheric water);​ 2. ນໍ້າໜ້າດິນ(Surface Water); 3. ນໍ້າໃຕ້ດິນ (Groundwater). 

ກ. ນໍ້າໃນບັນຍາກາດ (atmospheric water)  ນໍ້າ ແມ່ນຈະຢູ່ໃນສະພາບ ແຂງ ເຊັ່ນ: ໝາກເຫັບ ແລະ ຫິມະ. ຝົນ ແລະ ນໍ້າຄ້າງ ຫຼື ສະພາວະເປັນແກັດ ຄື: ເມກ, ໝອກ ແລະ ອາຍນໍ້າໃນອາກາດ ທີ່ເບິ່ງດ້ວຍຕາເປົ່າບໍ່ເຫັນ. ຄວາມຊຸ່ມໃນບັນຍາກາດ ມີປະລິມານຮ້ອຍລະ <0.01 ຂອງປະລິມານນໍ້າທັງໝົດໃນໂລກ,​ ສໍໍາລັບ ນໍ້າທຸກສະພາບທີ່ຕົກລົງມາຈາກຊັ້ນບັນຍາກາດ ເອີ້ນວ່າ ຍາດນໍ້າຟ້າ (Precipitation).

ຂ. ນໍ້າໜ້າດິນ (Surface Water) ເປັນແຫຼ່ງນໍ້າທີ່ມີການເກັບກັງຢູ່ໜ້າດິນ ຫຼື ຢູ່ໃນຊັ້ນດິນຕະກອນ ແລະ ຫີນ ໄດ້ແກ່ “ນໍ້າໃນດິນ” (Soil Water) ເອີ້ນອີກແບບໜຶ່ງ ແມ່ນ “ຄວາມຊຸມໃນດິນ” (Soil Moisture) ຊຶ່ງ ຮ້ອຍລະ<0.01 ຂອງປະລິມານນໍ້າທັງໝົດໃນໂລກ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະພົບໃຕ້ຊັ້ນດິນລະດັບນໍ້າຕື້ນ ທີ່ເປັນຊັ້ນບໍ່ອື່ມນໍ້າ ແລະ ນໍ້າບາດານ (Groundwater) ຮ້ອຍລະ 4 ເປັນສ່ວນທີ່ອື່ມນໍ້າທັງໝົດ. “ອື່ມນໍ້າ” ໝາຍເຖິ່ງ ມີນໍ້າຂັງຢູ່ເຕັມຊ່ອງຫວ່າງຂອງດິນ,​ ຕະກອນ ແລະ ຫິນ ນໍ້າໃຕ້ດິນ ຈຶ່ງເປັນຜົນຂອງນໍ້າໃນດິນ ແລະ ນໍ້າບາດານ.  

ຄ. ນໍ້າໃຕ້ດິນ (Subsurface water) ເປັນນໍ້າທີ່ເກັບກັງຢູ່ໃຕ້ດິນ ຫຼື ອີກປະການໜຶ່ງ ແມ່ນຢູ່ໃນດິນ,​ ຕະກອນ ແລະ ຫິນ ເຊັ່ນ: ນໍ້າໃນດິນ (Groundwater) ຊຶ່ງອີກຢ່າງໜຶ່ງແມ່ນ ຄວາມຊຸ່ມໃນດິນ (Soil Moisture) ຮ້ອຍລະ <0.01 ຂອງປະລິມານນໍ້າທັງໝົດໃນໂລກ. ສ່ວນໃຫຍ່ຈະພົບໃຕ້ຜິວດິນລະດັບຕື້ນທີ່ເປັນຊັ້ນບໍ່ອື່ມນໍ້າ ແລະ ນໍ້າບາດານ (Groundwater) ຮ້ອຍລະ 4 ຊຶ່ງເປັນສ່ວນອື່ມນໍ້າທັງໝົດ. ອື່ມນໍ້າ ໝາຍເຖິ່ງມີນໍ້າຄັງຢູ່ເຕັ່ມຊ່ອງຫວ່າງຂອງດິນ, ຕະກອນ ແລະ ຫິນ.​ ນໍ້າໃຕ້ດິນ ຈຶ່ງເປັນຜົນບວກ ຂອງນໍ້າໃຕ້ດິນ ແລະ ນໍ້າບາດານ.​  

ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: ກິດຈະການ ພອນພົມມາ, 2555.​ ສຳນັກພິມຈຸລາລົງກອນມະຫາວິທະຍາໄລ.​